ایران با جهان پوکر بازی می‌کند نه شطرنج

کامران بهنیا

فیزیکدان و پژوهشگر مرکز ملی تحقیقات علمی پاریس
براساس گزارش اخیرآژانس بین المللی انرژی اتمی، ایران اکنون ۴۹۲۲ کیلوگرم اورانیوم غنی شده دراختیار دارد. تنها نیروگاه هسته ای کشور نیروگاه بوشهر است که سوختش را روسیه تامین می کند. هیچ نیروگاه بومی دیگری برای تبدیل این اورانیوم غنی شده به الکتریسیته وجود ندارد و بعید است تا زمانی که ایران از سوی جامعه جهانی تحریم می شود، نیروگاه بومی دیگری ساخته شود.

مقامات ایران می گویند که تنها هدفشان از غنی کردن اورانیوم تولید الکتریسیته است. بیایید تصور کنید که در دنیایی خیالی کشوری تصمیم بگیرد که به فناوری خودرو دست بیابد اما برای دستیابی به این فناوری جدید تمام هم و غم خود را در طول ده سال اول صرف تولید بنزین کند بی آنکه حتی یک خودرو در کشور جای درشکه ها را گرفته باشد. ایران امروز به این کشور خیالی می ماند. گزینش چنین روشی برای توسعه صنعتی خردمندانه نیست.

تبدیل انرژی هسته ای به الکتریسته نیازمند فناوریهای گوناگونی است. از میان این فناوریها، جدا کردن دو ایزوتوپ اورانیوم، آنچه ایران درحال حاضر به آن دست یافته است، به نسبت آسان است. اما مهار کامل فرایند واکنش زنجیره ای هسته ای فناوریهای دیگر و بسیارپیچیدهتری می طلبد. برای تولید برق هسته ای اورانیوم غنی شده بزرگترین چالش فنی نیست. اما پر دردسرترین و پرسروصداترین است، چرا که این فن آوری قدم اول برای ساختن یک سلاح هسته ای هم هست.

هیچیک از کشورهایی که درطول سی سال گذشته به باشگاه برق هسته ای پیوسته اند برنامه هسته ای خود را با غنی کردن اورانیوم شروع نکرده اند. قدمت سازمان انرژی اتمی کره جنوبی قابل مقایسه با ایران است .اینک این کشور نه تنها ۳۱ درصد از برقش را از راه هسته ای تامین می کند بلکه یک صادر کننده مهم نیروگاه های اتمی است. کره جنوبی هرگز دغدغه غنی کردن اورانیوم را به خود نداده است و آن را در بازار جهانی خریداری می کند. برزیل و آرژانتین این اواخر و پس از مهار دیگر مراحل چرخش هسته ای به غنی کردن بومی اورانیوم علاقه نشان داده اند.

به همه این دلایل، از سال ها پیش و مدت ها قبل از آنکه آژانس به مدارکی گواه بر وجود ابعاد نظامی برنامه هسته ای ایران دست یابد، افکار عمومی جهان بر این باور بود که هدف اصلی ایران ازغنی کردن اورانیوم دستیابی به سلاح اتمی است. اما انزوای ایران از جامعه جهانی چنان است که بر اساس گزارشات مختلف، روایت مقامات کشور از انگیزه فعالیتهای هسته ای در داخل ایران خریدار دارد. این موفقیت مهمی برای حکومت ایران و نظر به بهای سنگین این فعالیت ها برای توسعه صنعتی کشور، شکست تاسف آوری به حساب می آید.
مقایسه رفتار دولت ایران با سیاست کشورهایی که در طول سی سال گذشته به باشگاه بمب هسته ای پیوسته اند ناخوانی آنرا دوچندان می کند. هند، پاکستان ، اسراییل و آفریقای جنوبی دوران آپارتاید که سلاح هسته ای ساختند، پیمان عدم تکثیرسلاح‌های هسته ای را امضا نکرده بودند. کره شمالی برای ساختن بمبش از این پیمان خارج شد. هر کشوری که این پیمان را امضا کند، متعهد به پذیرش بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی می شود. ساخت و آزمایش مخفیانه یک بمب هسته ای در حضور این بازرسان مشکل و چه بسا غیرممکن است.

تا زمانی که جمهوری اسلامی به پیمان عدم تکثیرسلاح‌های هسته ای متعهد بماند تولید و گردش اورانیوم غنی شده زیر نظر بازرسان آژانس خواهد ماند. در چنین شرایطی، حتی اگر فعالیتهای مخفیانه برای مهار کامل چرخه انفجار هسته ای ادامه یابد و پیشروی کند، بعید است که ایران صاحب بالفعل یک سلاح هسته ای شود. این نکته ای است که از نظر روسیه و چین پنهان نمانده است. این دو کشور با برجسته کردن آن کوشند تا به فشارهای غرب تن ندهند و در برابر رفتار نامتعارف ایران شکیبا بمانند.

ایران سیاستی درپیش گرفته است که سابقه ای در تاریخ معاصر جهان ندارد. بازی میان دین سالاران حاکم بر ایران و جامعه جهانی بیش از آنکه به شطرنج شبیه باشد به پوکر می ماند. بازیگران محکوم به آنند که نیات یکدیگر را حدس بزنند. در این بازی هم رجزخواندن و هم تظاهر به بلاهت از شگردهای مقبول اند.
http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2011/11/111114_l42_iran_nuke.shtml